Pionierskie badanie ujawnia, jak organizm człowieka znacznie się zmienia po trzech dniach bez jedzenia. A korzyści wykraczają daleko poza utratę wagi.
Miliony ludzi na całym świecie regularnie poszczą, aby schudnąć (lub z innych powodów), ale niewiele wiadomo na temat biologicznych skutków długotrwałego ograniczenia kalorycznego. Stopniowo nauka odkrywa szczegółowo, co dzieje się w organizmie człowieka, gdy przez siedem dni nie spożywamy ani jednej kalorii. Badania opublikowane w czasopiśmie Nature Metabolism wykazały, że od trzeciego dnia całkowitego postu organizm uruchamia głęboką przemianę systemową, której potencjalne korzyści zdrowotne wykraczają poza utratę kilku kilogramów.
Zespół naukowców z Precision Healthcare University Research Institute (PHURI) na Queen Mary University of London wraz z Norwegian School of Sports Sciences zrekrutował 12 zdrowych osób dorosłych (pięć kobiet i siedmiu mężczyzn), aby przeprowadzić siedmiodniowy post, podczas którego pili tylko wodę, ale cały proces odbywał się pod ścisłym nadzorem medycznym.
W tym okresie codziennie analizowano ponad 3000 białek osocza we krwi każdego z uczestników. Metoda ta pozwoliła po raz pierwszy zaobserwować skoordynowaną reakcję wielu narządów ludzkiego organizmu na całkowity post.
Co dzieje się z organizmem?
Wbrew temu, co wielu mogłoby sądzić, organizm nie przechodzi w tryb postu od pierwszego dnia, w którym nie spożywa się pokarmów, ale „zmiana biegów” następuje trzeciego dnia. Tak jest. To właśnie od trzeciego dnia organizm zmienia źródło energii z glukozy na tłuszcze, wytwarzając ketony, obniżając poziom leptyny (hormonu apetytu) i zwiększając wrażliwość na jej receptor, aktywując procesy oczyszczania komórek, takie jak autofagia, oraz modyfikując ponad 1000 białek związanych z metabolizmem, stanem zapalnym, odpornością i strukturą tkanek.
W rzeczywistości jednym z najbardziej fascynujących odkryć badania była zmiana w białku tenascina-R, zwykle związanym z układem nerwowym; jego zmiana sugeruje, że post może wpływać na komunikację neuronową i strukturę mózgu.
Kiedy jest wykonywany w bezpieczny i nadzorowany sposób, tydzień bez jedzenia nie tylko zmniejsza wagę, ale także przeprogramowuje wewnętrzną biologię ludzkiego ciała.
Białka i odporność
W badaniu zmiany białek pogrupowano w dziewięć różnych wzorców. Niektóre wykazywały stały wzrost, inne gwałtowny spadek, a jeszcze inne osiągały szczyt w określonych dniach, co pozwoliło naukowcom prześledzić, kiedy i w jaki sposób organizm dostosowuje swoje systemy metaboliczne, odpornościowe i strukturalne w całkowitym braku pożywienia. Na przykład nastąpiło zmniejszenie wydalania azotu, co wskazuje na mniejszy rozpad mięśni w miarę dostosowywania się organizmu do postu, a także zmniejszenie poziomu białka SWAP70, związanego z reumatoidalnym zapaleniem stawów, oraz zmniejszenie poziomu HYOU1 (białka regulowanego przez hipoksję), substancji związanej z chorobami serca.
Z drugiej strony, ochotnicy stracili średnio 5,7 kg podczas postu, w tym masę tłuszczową i beztłuszczową. Jednak po ponownym wprowadzeniu pokarmów przez trzy dni masa mięśniowa prawie całkowicie się odbudowała, podczas gdy poziom tłuszczu pozostał niski. Według ekspertów wydaje się to wskazywać, że organizm podczas kontrolowanego postu jest w stanie zachować masę mięśniową i skupić się na spalaniu tłuszczu, co jest kluczową cechą ewolucyjną dla przetrwania.
Jednak nie wszystko jest korzystne. Eksperci ostrzegają, że siedmiodniowy post wiąże się również z ryzykiem, takim jak odwodnienie (ponieważ 20% spożywanej przez nas wody pochodzi z pożywienia), hipotonia ortostatyczna (zawroty głowy spowodowane spadkiem ciśnienia po wstaniu), utrata masy mięśniowej, jeśli post nie jest przeprowadzany prawidłowo, zespół ponownego odżywiania, jeśli post zostanie nagle przerwany, oraz zaburzenia równowagi elektrolitowej. Ponadto eksperci przypominają, że tego typu praktyka nie jest zalecana dla osób z cukrzycą, zaburzeniami odżywiania, chorobami nerek, kobiet w ciąży lub karmiących piersią, dzieci i młodzieży.